Goran Vojnović nació en Liubliana en 1980, hijo de una madre croata y un padre bosnio. Su obra Cefuri raus!, traducida al gallego como Mouros fora!, se publicó en el año 2008 con una gran recepción crítica. Especialmente, por un lenguaje que recoge las formas de expresión de la primera generación de hijos de inmigrantes de las repúblicas meridionales yugoslavas en Eslovenia.
Es un lenguaje vulgar, incluso malsonante, de los jóvenes de un barrio obrero de Liubliana. No hace falta ser un lince para imaginarse que las conversaciones de esos chicos, durante horas, versaban sobre deporte. En el primer capítulo de la novela, que se acaba de publicar traducida por Jairo Dorado y Jot Down Sport ofrece en exclusiva, el protagonista explica una parte de su falta de identidad eslovena por la carencia de un equipo de fútbol al que pueda animar.
De hecho, un año después de la publicación, la policía eslovena presentó una denuncia contra el autor por un capítulo en el que los jóvenes acaban en comisaría y son torturados y humillados. Las Fuerzas de Seguridad del pequeño país se atrevieron a considerar que en una ficción podía haber un delito de injurias hacia el cuerpo. Vojnović, el autor, tuvo el valor de decirle a la fiscalía que, a la vista del procedimiento, no quedaba más remedio que llamar a declarar al protagonista de la novela.
La broma al final se saldó con una declaración en la que el escritor tuvo que firmar que ¡sorpresa! se había inventado la trama de su novela. La cosa no se quedó ahí, la policía eslovena ha seguido cargando contra la obra en todo tipo de foros. La bola de nieve la tuvieron que parar las ministras del Interior y de Cultura eslovenas, Katarina Kresal y Majda Širca.
El personaje de ficción que tal vez todavía sigue en busca y captura en los cuarteles de la policía eslovena es Marko Đorđić. Tiene 17 años y es una promesa del baloncesto. Sin embargo, como tantos jóvenes en la región, llega un momento que se harta, revienta, y deja el deporte. Va montando pollos por ahí borracho y sus padres, hartos, lo mandan a que lo reeduquen en Bosnia. Vojnović conoce bien las entrañas del baloncesto local, de donde salió Luka Dončić, en 2022 escribió el guión del documental 2017 que narra el oro que consiguió Eslovenia en el Eurobasket.
MOUROS FORA!
CAPÍTULO 1: Por qué no soy de ningún equipo de fútbol
Non son de ningún equipo de fútbol. E moito me fode o tema. Se vivise en Belgrado sería do Estrela Vermella a morte. Un delia do berce á tumba! Se vivise en Saraievo sería un maniak do Željezničar. Daríame de hostias con todo quisque. Pero se xogas para o Slovan, como xogo eu, non podes ser do Olimpija de Liubliana. E iso que ser do Slovan é ser un mediocre. É unha trapallada de club. Debería ser dos Red Tiger? Si, home si. Os futbolistas do Slovan xogan en terceira. O estadio ten mil asentos. O Olimpija é o club dos fillos de papá e mamá. Aí só xogan os maricóns do centro da cidade. Por iso eu non son do Olimpija. Non sería dos Green Dragon (1) nin por todo o diñeiro do mundo. Non sei por que. Non é xusto, hostia. Igual o problema é que son mouro. Pero precisamente por iso, por ser eu mouro, teño que ser dalgún equipo de fútbol. Lévoo no sangue. Ser dun equipo de fútbol, dá igual cal, polo que torcer de todo corazón.
Creo que ós meus compañeiros de clase eslovenos tanto lles ten o tema de ter ou non ter equipo. Dálles polo cu. Pero a min o tema cómeme tanto por dentro que lle daría de hostias a alguén. Esa puta tradición aquí non existe. Se naces en Barcelona, os teus vellos mércanche a camiseta de Ronaldinho, fante socio, os domingos lévante ó Nou Camp a ver o derbi contra o Madrid e pasas a vida indo ó fútbol. Ó casares, vas coa muller, e logo cos fillos, e logo cos netos. E o Barça é sagrado. Se alguén di non sei o que do Madrid ou de Cristiano Ronaldo, carpanta que leva. Sen preguntar. Tunda. E se vas á clase coa camiseta de Eto’o es o puto amo. Se levas a de Raúl, volves quente para a casa. Non é coma en Eslovenia, que se vas á clase coa camiseta de Cimerotič te toman por un auténtico paifoco. E se vas polo centro de Liubliana coa camiseta do Maribor nin te insultan.
O meu pai, Radovan Đorđević, é seareiro do Estrela Vermella. Eu tamén o era de cativo, e vía as fitas de vídeo de Radovan de cando foran campións do mundo. Stojanović, Radinović, Najdovski, Šabanađović, Belodedić, Jugović, Prosinečki, Savičević, Binić, Mihajlović, Pančev. Vinos contra o Milan, cando gañaban un cero e suspenderon o partido pola brétema, e logo repetírono e pasaron nos penaltis. Vinos contra o Colonia, cando se lesionou Stojanović e na segunda metade lle meteron tres goles ó porteiro suplente, Milojević. Pero arrasaron con todo e foron campións de Europa.
A miña nai, Ranka, contoume que o noso piso era un auténtico feirón, cheo de xente até a bandeira. Os colegas do meu pai, mouros vellos, torcían todos polo Estrela Vermella, vían o partido calados, facendo comentarios técnicos, para de súpeto soltar un «Veña, pásalla! Nooon! A cona que te botou, chupón do carallo! Sácateme de aí, raio papahostias! Será merdeiro?». E acto seguido, todos calmados até a próxima ocasión de gol do Estrela Vermella. Pero o do meu pai é diferente, porque é de Bosnia, serbio. É do Estrela Vermella dende que naceu, e ía ver os partidos a Belgrado e a Saraievo. Eu, porén, non podo ser un delia. Non sei por que. É complicado de carallo. Torzo polo Estrela Vermella, pero dicir que é o meu equipo xa é outro cantar. Iso é para os de Belgrado. Se es como hai que ser, apoias o equipo da túa cidade. Pero Liubliana é un sitio raro.
Igual é porque son mouro. Se fose esloveno quedaría na casa e apoiaría o Olimpija. Seguramente tamén iría ver o hóckey sobre xeo. O meu pai, Janez (2), sentado ó meu carón, contaríame tranquilamente como o Olimpija gañou nos anos setenta o campionato federal de baloncesto e como nos oitenta, en fútbol, empatou cero a cero contra o Estrela Vermella, que era campión do mundo, e logo xogou contra o Milan, no que resultou ser o derradeiro partido de Marco van Basten e perdeu só 3-0. Velaí. Se torciches por un club que foi campión do mundo non o podes despois mudar por outro e flipar cun empate, derrotas honrosas, fases previas da Liga de Campións, a copa de Eslovenia ou a malleira que lle deches ó FC Ninguén de Ningures. As cousas non son así. Porque eu animei o Olimpija de baloncesto na Final Four de Roma cando eliminaran o Panathinaikos de Dominique Wilkins e a Kinder de Pedrag Danilović. Pero cando logo van e perden contra o Krk e o Laško xa me desempalmei de todo. Aquí non existe esa tradición innata, que é o meu lado mouro. Ou es o mellor do mundo ou andas a botar piche nunha fochanca, que diría Radovan.
Os meus colegas torcen todos polo Estrela Vermella. O Dejan apóiao. E o Aco tamén. Pero, claro, os vellos deles son de Serbia. Serbios. Os bosnios vemos todo iso doutro xeito. A Radovan moito o foden eses chétniks (3), nacionalistas serbios coma Arkan; a súa muller, a cantante Ceca; Gurović, o xogador de baloncesto, coa tatuaxe do líder chétnik Draža Mihajlović; ou o feito de que o Estrela Vermella teña agora que xogar a previa da Liga de Campións coma o Olimpija de Liubliana. Unha puta merda todo. O Dejan vai coa bufanda branca e vermella e flipa por un partido contra finlandeses, húngaros, estonianos e outros chaíñas polo estilo. O Aco só flipa cando se xoga contra os croatas, e eu só contra os alemáns.
Isto foi o que me explicou un colega do meu pai, que pasou do Dinamo de Zagreb ó Estrela Vermella, e falaba da diferenza entre un e outro equipo. Como en Zagreb, antes dun sorteo da Liga de Campións, dicían: «Rapaces, imos ver se hai sorte e non nos toca contra os alemáns na primeira rolda. Así pasariamos á segunda rolda. Se non nos toca contra os alemáns». Pero, namentres, no Estrela Vermella a historia era outra: «Que nos toquen os alemáns, para darlles ben polo cu, coma no 45, a eles e á nai que os pariu! Media ducia! Ímoslles meter polo menos cinco goles!».
Ó final os alemáns dábanlles unha malleira a uns e a outros, pero tes máis posibilidades de gañar se lle botas collóns e vas ferro a fondo. Iso é o que me flipa. Danme polo cu os partidos nos que vas xogar coa calculadora para perder pola mínima. Iso nin é mentalidade nin hostias. Por iso Aco, Dejan e eu, e incluso Adi, vamos a morte coa selección de Iugoslavia. Temos o noso Deus, que é Dejan Bodiroga. En baloncesto todos apoiamos o mesmo equipo. De voleibol, wáter-polo e conachadas así paso. Fútbol e baloncesto. Igual tamén balonmán. O resto é broza.
O barrio de Fužine debería ter un equipo de fútbol de seu. Sería a hostia. Somos vinte mil persoas. Trinta mil, contando os sen papeis. Á parte os drogadictos. FC Fužine. Ese é o punto. Ou torces por un equipo grande, que loita polos títulos, ou por un pequeno, de barrio, que perde todos os encontros, e é unha risa cando xuntas cen persoas en cada partido, que logo se maman e deixan a alguén derreado. Liubliana é unha cousa entre cidade e aldea, e os seus equipos de fútbol son entre bos e patéticos. O FC Fužine sería a solución. Moito me fliparía. Fužine é a hostia!
Durante un tempo parecía que se ía fundar un club. Os vellos montaban todos os domingos unhas portarías no campo de deportes e xogaban. Por alí estaban os xubilados botando partidas de xadrez, había quen traía medio carro de cervexas, e as bancadas estaban cheas de rapaces e mouros vellos, coa escusa de que non podían xogar porque tiñan líquido no xeonllo e outras conachadas polo estilo. E, sobre todo, non se vía ningunha muller nin se oía nadiña de esloveno. Só ó carteiro, Matej, que tamén xogaba, e a quen lle chamaban «esloveno» porque era o único que non era mouro. Por ese mesmo motivo, ó noso veciño Vlado alcumábano «Tuđman», coma o presidente de Croacia, só porque era de Slavonski Brod. Tanto tiña que non fose croata. A Smajlagić alcumábano «Janša», coma o primeiro ministro esloveno, porque nunha ocasión, antes de que Janez Janša se metese na política, el manifestárase para que o sacasen do caldeiro. E así xogaban. Era a hostia. Nós iamos velos xogar e escarallabámonos cos piques dos vellos. O mellor era oír os que aprenderan un pouco de esloveno, esqueceran outro pouco de mouro e falaban unha mestura das dúas cousas, a coñecida como fala de Fužine. E soltaban frases como «Pásame la pilota arrentes del chan. Ai, que escordé el tornecelo! Tengo el lombo estragado». E isto coroado cos comentarios nazis e racistas que saían, mesturados con gargalladas, dese fato de porteiros, fontaneiros, condutores de autobús, albaneis e demais oficios típicos dos mouros de Fužine, e que estaban cheos de connotacións sociopolíticas relativas ó antigo espazo común: «Dispara, esloveno do carallo! Nai que pariu a Milka Planinc!», «Non me fodas… puto ustaša dos collóns!» (4), «Os bosnios sodes parvos ou cegos? Estou só diante do porteiro e non me ves!».
Pero foi todo ó carallo. Xa nin os inválidos eses xogan ó xadrez. O FC Fužine non é unha opción. O FC Olimpija desapareceu tamén. É todo un baldío. Alguén imaxina que desaparecese o Barça? Ou o Bayern? Ou o Liverpool? A xente sairía á rúa, habería manifestacións. Prenderíanlle lume ó Parlamento. Colgarían dos collóns os responsables da desfeita. Aquí non. Desaparece o maior club de fútbol do país e non pasa nada. Se pechasen a filharmónica, todos os artistas empezarían a dicir que se a cultura e as tradicións e demais lerias. Pero vai tomar polo saco o equipo contra o que xogou o seu derradeiro partido Marco van Basten e tanto ten. Son só deportistas. Descerebrados, incultos, vulgares. Ademais, só os mouros xogan ó fútbol. Teñen as pernas curtas e tortas. É a puta mentalidade que teñen. Non hai respecto ningún. Como pode un entusiasmarse con algo que os demais desprezan? E despois que se a integración. Que se é un proceso lento. Chegan traballadores da ex-Iugoslavia e esperas que flipen coa poesía de Prešeren e as obras de Cankar (5). Vaiche boa. Coma se na terra deles flipasen cos seus poetas. Eu prefiro flipar cun equipo de fútbol. Pero non podo. Non podo. E claro, a parte eslovena da miña identidade cambalea. E a moura tamén. Como me vou integrar e converter en esloveno se non teño equipo de fútbol que animar? Non podo. E moito me fode.
(1) Os delia (delija) e os maniak (manijak) son os seareiros do Estrela Vermella e do Željezničar respectivamente. Do mesmo xeito, os Red Tiger son os seareiros do Slovan e os Green Dragon, os do Olimpija.
(2) Nome estereotípico dos eslovenos.
(3) Membros dunha organización guerrilleira nacionalista e monárquica serbia, que operou durante a Segunda Guerra Mundial.
(4) Milka Planinc foi unha política croata que ocupou o cargo de primeira ministra de Iugoslavia entre 1982 e 1986. A Ustaša foi unha organización fascista croata que existiu entre 1929 e 1945. O termo úsase como insulto contra os croatas.
(5) France Prešeren (1800-1849) foi un poeta romántico esloveno, considerado o poeta nacional. Ivan Cankar (1876-1918) foi un poeta, dramaturgo e ensaísta